Do rodziny Ichneumonidae należą rzadziej duże, częściej średnie lub małe gatunki błonkówek o nogach z 2-członowym krętarzem i dwoma żyłkami powrotnymi na przednich skrzydłach. Głowa połączona z tułowiem trzonkiem. Czułki niekolankowate, szczeciniaste lub nitkowate składają się co najmniej z 16 członów. Tułów mniej lub bardziej wydłużony. Odwłok 7-, 8-członowy zwykle długi i wąski, u samic niekiedy z bardzo długim pokładełkiem. Pierwszy segment odwłoka zwykle na początku zwężony (ta część nazywa się stylikiem), część tylna jest rozszerzona. Trzeci i czwarty segment mają ruchome połączenia. W skład tułowia wchodzi wyraźnie oddzielony segment pośredni, powierzchnia jego podzielona jest na części (tzw. pola), na powierzchni śródplecza znajdują się niekiedy dwa podłużne wyżłobienia. Niektóre żyłki u gąsieniczników (i u całego podrzędu owadziarek) mają specjalne nazwy. Poprzeczną żyłkę łączącą środkową żyłkę z tzw. żyłką brachialną (pierwsza żyłka analna) zwiemy nervulus. Pierwsza komórka kubitalna i pierwsza dyskoidalna u gąsieniczników zlały się w jedną komórkę dysko-kubitalną, druga komórka kubitalna u gąsieniczników zwie się zwierciadełko; jeśli jest ona z zewnątrz otwarta (tzn. brak zamkniętej komórki), to pozostałą poprzeczną żyłkę między żyłką radialną i kubitalną nazywamy żyłką zwierciadełka (N. Pławilszczikow, 1968).

      Większa część gatunków występuje w strefie północnej. Ku południowi liczebność ich maleje. Wszystkie gatunki gąsieniczników są endo- lub ektopasożytami zwykle innych owadów (głównie gąsienic motyli), rzadziej jaj pająków. Ustalono również, że formy dorosłe odżywiają się także nektarem i pyłkiem co pozytywnie oddziaływuje na długość ich życia oraz płodność (I. Korczyński, P. Stachowiak, A. Szmidt). Najczęściej pasożytują we wczesnych stadiach larwalnych różnych szkodników leśnych. Niekiedy są również pasożytami wtórnymi, rozwijającymi się w ciele pasożytów pierwotnych. Jest to rodzina bardzo liczna i pospolita (Adolf Brauns, 1975).
Dzielą się one na szereg podrodzin do których między innymi należą:

      Są to przeważnie pasożyty gąsienic motyli. Przepoczwarzają się one wewnątrz poczwarek motyli. Do typowych przedstawicieli tej rodziny w biocenozach leśnych należy gatunek: Ichneumon nigritarius Grav. - gąsienicznik czarny: jest pasożytem poprocha cetyniaka (Bupalus piniarius L.) i strzygoni choinówki (Panolis flammea Schiff.). Samica składa jaja do ciała gąsienic. Larwa wyżera tkankę żywiciela, nie naruszając jej głównych organów, tak że gąsienica dorasta i przechodzi przepoczwarzenie. Wtedy pasożyt wyżera zawartość poczwarki i przepoczwarza się w niej. Dojrzały gąsienicznik po odcięciu szczytowej części poczwarki wychodzi na zewnątrz.

      Obejmują małe gąsieniczniki pasożytujące na owadach należących do różnych grup systematycznych. Do przedstawicieli tej podrodziny należy: Pleolophus basizonus Grav. : jest pasożytem larw boreczników oprzędzonych w kokonach.

      Należą tu liczne pasożyty larw kózkowatych i innych chrząszczy. Do przedstawicieli tej podrodziny należą: Rhyssa persuasoria L. - zgłębiec: pasożyt larw żerujących w drewnie z rodzaju trzpiennik (Sirex (Urocerus)), jest błonkówką długości 15-40 mm o czarnym ciele z białymi plamami. Pod skrzydłem ma biały pasek. Niektóre segmenty odwłokowe mają białe plamy. Nogi są czerwonożółte. Samica składa jajo w ciele ofiary długim pokładełkiem zwykle w pniach, wbijając je przez drewno.

Pimpla examinator F. i Pimpla instigator Scop. Są pasożytami poczwarek brudnicy mniszki (Lymantria monacha L.) i innych motyli. Glypta resinana Htg. Jest pasożytem zwójki odrośleczki.

      Są pasożytami głównie motyli. Odznaczają się jasnym, najczęściej żółtym lub brunatnym ciałem i spłaszczonym dwubocznie odwłokiem. Do przedstawicieli należą: Banchus femoralis Thoms. - kosoń: pasożytuje gąsienice strzygoni choinówki (Panolis flammea Schiff.). Samica kosonia składa jaja w ciała młodocianych gąsienic. Larwa kosonia po opuszczeniu ciała dorosłej gąsienicy przepoczwarcza się w ściółce w czarnym, wrzecionowatym kokonie. Po przezimowaniu wychodzi owad doskonały. Ophion luteus L. - sierpoń żółty: pasożytuje na gąsienice strzygoni choinówki (Panolis flammea Schiff.).

      Należą tu zbliżone do kłowaczy pasożyty larw rośliniarek. Rozmrowce zwykle przyczepiają do ciała swych żywicieli nie jaja, lecz już wylęgłe larwy. Jaja tych gąsieniczników mają długą szyjkę, którą są zaczepione na pokładełku samicy. Po wylęgnięciu larwy samica ułatwia jej przymocowanie się do ciała rośliniarki. Rozwój pasożyta postępuje początkowo wolno, a dopiero gdy larwa rośliniarki zakończy żerowanie i sporządzi oprzęd, wtedy pasożyt rozwija się szybko powodując śmierć żywiciela. Do przedstawicieli należą: Exenterus amictorius Panz. i Exenterus adspersus Htg. Są znanymi pasożytami boreczników. Mesoleius tenthredinis Morl. Pasożytuje w larwach zawodnicy Erichsona.

1. Brauns A., (1975): Owady Leśne t. I,II, PWRiL, Warszawa.
2. Korczyński I., Stachowiak P., Szmidt A. "Możliwości wzbogacania biocenoz leśnych przez wprowadzanie roślin zielnych na najsłabsze siedliska borowe", Katedra Entomologii Leśnej AR w Poznaniu.
3. Korczyński I., Stachowiak P., Szmidt A. (1984): Próba oceny niektórych roślin zielnych z punktu widzenia możliwości ich introdukcji do biocenoz leśnych. Sylwan nr 3.
4. Pławilszczikow N. (1968): Klucz do oznaczania owadów, PWRiL, Warszawa.
5. Sawoniewicz J. (1996): Porównanie potencjału regulacyjnego szkodników jodły w różnych rejonach polski, Katedra Ochrony Lasu i Ekologii SGGW, Warszawa.
6. Szmidt A., Stachowiak P. (1985): Atrakcyjność kwiatostanów wybranych gatunków roślin zielnych dla pożytecznej entomofauny leśnej, Katedra Entomologii Leśnej, Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu.
7. Szujecki A. (1995): Entomologia Leśna t. I, II, W: SGGW, Warszawa.