Stan wojenny w Polsce

Przygotowywany od sierpnia 1980 r., uzasadniany groźbą zamachu stanu i przejęcia władzy przez opozycję skupioną w Solidarności, załamaniem gospodarki, możliwością interwencji radzieckiej. Organem pełniącym funkcję administratora stanu wojennego w Polsce była Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego (WRON) z generałem W. Jaruzelskim na czele.

1 lipca 1980 r. komunistyczne władze Polski bez uprzedzenia czy nawet wydania o tym fakcie oficjalnego komunikatu wprowadziły drastyczne podwyżki żywności. Wywołało to falę strajków, która wkrótce ogarnęła cały kraj. 16 sierpnia 1980 roku powstał w Gdańsku Międzyzakładowy Komitet Strajkowy z Lechem Wałęsą na czele. 30 sierpnia w Szczecinie i 31 w Gdańsku doszło do podpisania porozumień robotników z "władzą". Porozumienia te zapowiadały między innymi powołanie Samorządnych i Niezależnych Związków Zawodowych. Były to początki "Solidarności".

24 października Sąd Wojewódzki w Warszawie zarejestrował NSZZ "Solidarność", który rozpoczął "walkę" o realizację "porozumień gdańskich". Niestety, zakończyła się ona porażką "Solidarności". W nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku Rada Państwa PRL, wbrew Konstytucji zatwierdziła dekrety przygotowane przez wojskowych i wprowadziła na terenie całego kraju stan wojenny.

Generał Wojciech Jaruzelski w przemówieniu radiowo-telewizyjnym do narodu powiedział: "Rodacy! W nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku ukonstytuowała się Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego.(...) Mając za sobą siły zbrojne Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, licząc na zaufanie i wsparcie przez wszystkie patriotyczne i postępowe siły społeczne Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego jest zdecydowana zapewnić spokój wewnętrzny i bezpieczeństwo kraju".

Stan wojenny pod względem prawnym był zamachem stanu. Konstytucja zawierała zapis o możliwości wprowadzenia stanu wyjątkowego a nie wojennego. Tak więc był to typowy przewrót wojskowy.

Przepisy stanu wojennego zakazywały strajków i manifestacji, wprowadzały militaryzację zakładów pracy, zawieszały działalność organizacji społecznych, ograniczały swobodę poruszania czy komunikowania się. Sporym utrudnieniem było wprowadzenie godziny milicyjnej. Około 7 tys. działaczy związkowych i politycznych zostało internowanych.

Przeciwstawiający się rygorom stanu wojennego byli w trybie doraźnym sądzeni i skazywani na wysokie kary więzienia, a nawet jak to miało miejsce w przypadku górników z kopalni "Wujek" na skutek użycia przez wojsko i oddziały ZOMO broni palnej zginęło 9 górników, a kilkudziesięciu zostało rannych. Niemniej jednak te utrudnienia nie potrafiły złamać oporu społeczeństwa. "Solidarność", mimo iż osłabiona aresztowaniami, złamaniem strajków znalazła się w kryzysie, działała jednak nadal. Utworzony został Ogólnopolski Komitet Oporu. Powstawały liczne podziemne grupy lansujące hasła: "WRONa orła nie pokona" czy "Zima wasza, wiosna nasza".

W okresie tym w kraju popularny był wierszyk pt. "13-go grudnia". Przypomnijmy go gdyż stanowi on charakterystyczny element tamtych czasów, czasów oporu i sprzeciwiania się rygorom stanu wojennego.

13-go grudnia
13-go grudnia roku pamiętnego
Wykluła się WRONa z jaja czerwonego.
Ledwie się wykluła szpony rozpostarła
I "Solidarności" skoczyła do gardła.
WRONo nasza WRONo, WRONo nad WRONami
My cię zadusimy własnymi rękami.
My cię zadusimy, jajo rozdepczemy
Zapamiętaj sobie, my jeszcze żyjemy.

Hymn PRL

Nazwa oficjalna: Ubekistan
Wódz: gen. Zomoza
Stolica: Jaruzalem
Data utworzenia: 13 grudnia 1981
Godło: Wrona w rogatywce

Jeszcze WRONa nie zginęła
Póki my kraczemy
Co nam Solidarność wzięła
Czołgiem odbierzemy

Refren
Marsz Jaruzelski
Od klęski do klęski
Za twoim przewodem
Zerwiemy z narodem

Wrzucim do Wisły i do Warty
Będziem esbekami
Dał nam przykład Jaruzelski
Jak pałować mamy

Refren

Jak Gomułka do Warszawy
Wraz z bratnim zaborem
Do ojczyzny rozwalania
Wrzucimy do morza

Refren

Wprowadzenie stanu wojennego w Polsce wywołało ogromny rozgłos w świecie. Przywódcy wielu państw demokratycznych oficjalnie go potępili. Szereg krajów proklamowało "dzień solidarności z narodem polskim", rozpoczęło szeroką akcję pomocy charytatywnej. Równocześnie zaczęły pojawiać się objawy kryzysu w ZSRR. Dały się tam zauważyć coraz gorsze wyniki ekonomiczne, czy zahamowanie "ofensywy politycznej w skali światowej". 10.XI.1982 roku umiera I sekretarz KC KPZR Leonid Breżniew. Wieść o jego śmierci zbiega się z wiadomością o zwolnieniu z internowania Lecha Wałęsy. Niedługo potem "władze" rozpoczynają zwalnianie internowanych. Wobec pogarszającej się sytuacji gospodarczej (spadek produkcji, brak towarów na rynku, system kartkowej dystrybucji artykułów pierwszej potrzeby) i politycznej (presja międzynarodowej opinii publicznej) stan wojenny został zawieszony 31 grudnia 1982 r., zniesiony 22 lipca 1983 r. (przy czym represyjne praktyki i część ustawodawstwa przetrwały do 1989).

Tekst pochodzi ze strony Pamiętny Grudzień.
Część rysunków pochodzi ze strony Dni stanu wojennego (polecam).

W dziale Multimedia znajdziesz mp3 z przemówieniem Jaruzelskiego w telewizji.

List dowódcy Pomorskiego Okręgu Wojskowego do żołnierzy z grudnia (?) 1981 r.
Proklamacja WRON (fragment)