Materiał ten jest oparty na obserwacji w praktyce błędów popełnianych w stosowaniu nowego prawa celnego oraz problemów wynikających z jego stosowania. Przedstawione opinie i komentarze są wyrazem spojrzenia autora na omawianą tematykę i nie stanowią stanowiska organów celnych.

Terminy w postępowaniu w sprawach celnych

Pomimo ponad dwuletniego okresu obowiązywania nowego ustawodawstwa celnego, nadal można zaobserwować wiele błędów. Artykuł ten ma na celu zwrócenie uwagi na największe.

Pierwszy z nich to wyobrażenie, że prawo daje możliwości manipulowania terminami - jest to niedopuszczalne, gdyż - po pierwsze: kpa nie obowiązuje organów celnych, a po drugie: w art. 11 Kodeksu celnego zapisano, że nie istnieje możliwość przedłużania, przywracania czy odraczania terminów określonych w prawie celnym, chyba że przepis ustalający dany termin taką możliwość dopuszcza (np. art. 48 § 2, art. 125 § 2, art. 147 § 3, art. 155 § 1, art. 191 § 2 Kodeksu celnego). Tak więc bezprawne jest składanie wniosków o np. przedłużenie odprawy czasowej na okres wynoszący łącznie ponad 2 lata (art. 147 § 2 Kodeksu celnego), odroczenie terminu złożenia rozliczenia gospodarczej procedury celnej czy przedłużenie terminu stosowania procedury składu celnego (nie istnieją w prawie celnym przepisy, które pozwalałyby na dokonanie którejkolwiek ze wspomnianych czynności).

Podobnie błędne jest rozumienie terminów określonych w prawie celnym, których podmioty muszą samodzielnie przestrzegać, gdyż jest to ich wyłącznym i niezbywalnym obowiązkiem.

Omyłki te dotyczą ''terminu stosowania procedury'' oraz ''terminu dla nadania towarom przeznaczenia celnego'' w pozwoleniach na gospodarcze procedury celne. "Termin stosowania procedury" jest to data, do której można dokonywać zgłoszeń celnych do danej procedury (o ile ilość lub wartość towarów określonych w pozwoleniu nie zostanie przekroczona).

Z kolei ''termin dla nadania towarom przeznaczenia celnego'' jest to okres, przez który towary mogą pozostawać pod daną procedurą. Termin ten jest odczytywany przez celnika z pozwolenia, odliczany od daty złożenia zgłoszenia celnego do danej procedury i wpisywany jako konkretna data dotycząca towarów objętych danym zgłoszeniem. Przed nadejściem tej daty wpisanej w pole D lub J zgłoszenia celnego, osoba posiadająca pozwolenie ma obowiązek załatwić formalności związane z nadaniem towarom objętym tym zgłoszeniem innego, dopuszczalnego dla nich, przeznaczenia celnego. Po upływie tej daty organ celny ma obowiązek na podstawie art. 212 Kodeksu celnego wydać decyzję o powstaniu wobec tych towarów długu celnego.

Rozliczanie procedur przetwórczych

Największym problemem w procedurach przetwórczych (uszlachetnianie czynne lub bierne, przetwarzanie pod kontrolą celną) jest określenie współczynnika produktywności oraz normy zużycia. Stwarza on problemy w niektórych dziedzinach przetwórstwa, zwłaszcza w przemyśle odzieżowym. Współczynnik produktywności może być określony dokładnie, ale organ celny ma prawo - w uzasadnionych przypadkach - określić w pozwoleniu sposób wyznaczania tego współczynnika lub dopuścić jego wyznaczenie dopiero w rozliczeniu procedury.

O ile - w zależności od zamówienia - ten współczynnik i związana z nim norma zużycia mogą być zróżnicowane w przemyśle odzieżowym, o tyle brak możliwości określenia tego współczynnika we wniosku o wydanie pozwolenia na uszlachetnianie związane z produkcją wszelkich urządzeń, maszyn, pojazdów, produktów chemicznych lub spożywczych może jedynie oznaczać, że producent nie zna norm obowiązujących w Polsce dla takich rodzajów produkcji lub usiłuje nadużyć wnioskowanej procedury.

Ostatnim problemem, na który warto podmiotom gospodarczym zwrócić uwagę w związku z pozwoleniem na gospodarcze procedury celne, jest wyznaczanie w treści wniosku parametrów stosowania procedur takich, jak ilości i wartości towarów przeznaczonych do objęcia procedurą i produktów w niej powstających oraz omawianych wcześniej terminów.

Gdy nie można dokładnie obliczyć ilości lub wartości towarów, lepiej jest zawnioskować o ilość nieznacznie większą - jeśli nie zostanie zgłoszonych do procedury tyle towarów, na ile wydano pozwolenie, to nie ma (z punktu widzenia stosowania prawa celnego) żadnego problemu; jeśli zgłaszane ilości lub wartości przekroczą pułap ustalony w pozwoleniu - to będzie kosztować kwotę wynikającą z długu celnego i podatków. Pozwolenie nie musi być wykorzystane w 100 proc., ale nie można wykroczyć poza granice określone w pozwoleniu.

Trzeba tez pamiętać, że pozwolenia nie są wydawane tylko po to, żeby był jeden papier więcej - pozwolenie może być cofnięte za naruszenie zasad stosowania procedury (nieważne, czy tych wynikających z treści pozwolenia, czy z przepisów prawa celnego), a następnie organ celny może odmawiać danej osobie udzielania dalszych pozwoleń jako osobie niegwarantującej prawidłowego przebiegu procedury celnej (art. 91 § 1 pkt 1 Kodeksu celnego).

Szczegółowe regulacje na ten temat zawarte są w aktualnie obowiązującym rozporządzeniu Ministra Finansów z 24 listopada 1999 r. w sprawie gospodarczych procedur celnych (DzU z 1999 r., nr 104, poz. 1195).

Przedstawicielstwo w sprawach celnych

Kodeks celny w art. 253 § 2 jednoznacznie określa możliwość występowania przed dyrektorem urzędu celnego w sprawach dotyczących towarów, których ilość lub rodzaj wskazują na przeznaczenie do działalności gospodarczej, w charakterze przedstawiciela upoważnionego pracownika firmy lub agenta celnego zatrudnionego w agencji celnej upoważnionej przez firmę dokonującą przywozu lub wywozu.

Zdarzają się jednak - oczywiście bezskuteczne - próby występowania w charakterze przedstawiciela podejmowane przez doradców podatkowych czy firmy konsultingowe. Trzeba pamiętać, że tego rodzaju podmioty, podobnie jak kancelarie prawne, nie mogą skutecznie dokonywać czynności przed dyrektorem urzędu celnego, gdyż Kodeks celny tego nie dopuszcza, a w sprawach celnych to właśnie jego przepisy mają całkowite pierwszeństwo zastosowania.

Również w przypadkach, gdy występuje osoba dopuszczona przez przepisy prawa celnego jako przedstawiciel, pojawiają się błędy. Pierwszym z nich jest brak pisemnego upoważnienia (co w praktyce oznacza, ze nie mamy do czynienia z czyimkolwiek przedstawicielstwem, lecz osobą działającą na własną rzecz).

Jeżeli upoważnienie jest, też często nie jest prawidłowe, a najczęstszymi nieprawidłowościami są:

• brak określenia formy przedstawicielstwa (bezpośrednie lub pośrednie),
• brak określenia charakteru upoważnienia (znaków opłaty skarbowej),
• brak legalizacji upoważnienia (znaków opłaty skarbowej),
• brak wskazania okresu ważności upoważnienia (terminowe do określonego dnia czy też bezterminowe - a więc do momentu jego skutecznego odwołania),
• brak określenia dopuszczalnych czynności, które może podejmować przedstawiciel na rzecz mocodawcy.

Artykuł ten omawia najczęściej popełniane błędy, lecz jest ich wiele więcej, zwłaszcza w tych zakresach stosowania prawa celnego, które są bardziej skomplikowane.

Fakt, że doradca podatkowy nie może być przedstawicielem w sprawach celnych, nie stanowi przeszkody w służeniu klientom kompleksową wiedzą.

Artykuł ukazał się w kwietniowym numerze pisma Forum Doradców Podatkowych. Bliższe informacje o tym piśmie znajdują się na stronie pt. Pisma ekonomiczne. + FORUM DORADCÓW PODATKOWYCH - www.doradcy.podatkowi.pl