Jest to jedna z rodzin chrząszczy najbogatsza w gatunki. Są to owady średnie lub drobne, owalne lub okrągławe, najczęściej o wypukłej górnej stronie ciała, krępe i krótkie, różnie ubarwione, niekiedy o metalicznym połysku. Głowę mają wciągniętą aż po oczy w przedtułowiu albo wysuniętą ku przodowi. Na głowie są osadzone najczęściej okrągławe oczy oraz niezbyt długie, nie sięgające połowy ciałą, zwykle nitkowate lub niekiedy piłkowane czułki.
    Przedtułów o wydatnych brzegach bocznych ma na bokach najczęściej obwódkę.
    Nagie pokrywy, nakrywające cały odwłok lub sięgające od ostatniego segmentu, mają często metaliczne zabarwienie. Tylne skrzydła są dobrze rozwinięte.
    Nogi, najczęściej krótkie, zakończone są 4-członowymi stopami, przy czym trzeci człon jest sercowato wycięty. U niektórych gatunków występują odnóża skoczne. Od spodu stopy są przeważnie owłosione. Miękkie larwy, zwykla z ciemną głową, ciemnymi brodawkami lub poprzecznymi plamkami na segmentach, przypominają larwy biedronek, zaopatrzone są w 3 pary nóg tułowiowych. Niektóre gatunki podrażnione wydzielają w celach obronnych hemolimfę. Szczególnie jest to widoczne u ciemno ubarwionych larw, u których pojawiają się na brodawkachbiaławe kropelki. Pewne gatunki budują workowaty oprzęd z ekskremów lub skupiają się gromadnie w naroślach łodyg.

    U wielu gatunków występuje daleko posunięta specjalizacja pokarmowa (często są to monofagi), tak że ich pojaw uzależniony jest od występowania rośliny żywicielskiej. Sposób życia larw może być bardzo zróżnicowany. Niektóre gatunki larw żyją na roślinach, jak np. Halticinae - pchełki ziemne, ogryzając różne ich części lub szkieletując liście, inne żerują wewnątrz tkanek roślinnych (w łodygach lub owocach) a nawet w korzeniach.
    Chrząszcze są owadami roślinożernymi i żerują na tych samych roślinach, co ich larwy. Imagines z rodzaju Donacia (rzęsielnica) występują na pływających liściach roślin wodnych, a larwy ich żyją poniżej zwierciadła wody na korzeniach roślin wodnych. Na końcu odwłoka tych larw wystepują dwa kolcowate wyrostki, w pobliżu których znajdują się dwie duże przetchlinki. Nakłuwając tymi kolcami kanały powietrzne biegnące w roślinie żywicielskiej, wykorzystują zawarte w nich powietrze. Samice składają ponad 100 jaj każda, lecz zdarza się, że nawet kilkaset sztuk. Większość gatunków składa jaja jednowarstwowo na spodniej stronie liści, niektóre zaś kupkami do ziemi. Przepoczwarczenie gatunków lądowych odbywa się często w formie poczwarki wiszącej na liściach lub pędach, rzadziej w ściółce. Postacie dorosłe z reguły zimują zagrzebane głęboko w glebie lub ściole.
    Ponieważ stonkowate są roślinożerne szkodliwość gospodarcza tych owadów jest duża, szczególnie dla roślin uprawianych w rolnictwie. Wystarczy wymienić stonkę ziemniaczaną (Leptinotarsa decemlineata Say). Szkodnikami rolniczymi są także susówki (płeszki), tzw. pchełki ziemne (podrodzina Halticinae), które występują także w drzewostanach, zimując licznie w ściółce. Jeden z gatunków - Mniophila muscorum Koch., występuje tylko w ściółce lub na płatach mchu (którym się żywi), pokrywającym pniaki bukowe.

Poniżej wymieniono niektóre gatunki owadów z rej rodziny. Powodują one szkody w uprawach, szkółkach oraz plantacjach wiklinowych.